Palec zatrzaskujący, inaczej trzaskający lub strzelający, to schorzenie wynikające z trudności w przesuwaniu się ścięgna zginacza palców w zmienionej patologicznie pochewce. Zmienione ściany pochewki są pogrubione, a jej zmniejszone światło uniemożliwia swobodny ruch ścięgna wewnątrz, co doprowadza do powstania utrudnień w normalnym zginaniu i prostowaniu palców.
Palec zatrzaskujący diagnozowany jest głównie u osób po 40. roku życia. Dolegliwość znacznie częściej dotyka kobiet. Może wystąpić w każdym z palców, jednak najczęściej dotyczy palca środkowego, serdecznego i kciuka.
Schorzenie ma najczęściej charakter zwyrodnieniowy. Zwiększone ryzyko występuje u osób chorujących na cukrzycę, reumatoidalne zapalenie stawów oraz z zespołem cieśni nadgarstka.
Palec zatrzaskujący – objawy i diagnostyka
Brak możliwości swobodnego zginania i prostowania palca oraz ból występujący w trakcie wykonywania tych ruchów, należą do objawów palca zatrzaskującego. Najbardziej charakterystyczny jest jednak trzask („kliknięcie”), słyszalny przy prostowaniu palca. We wczesnym stadium schorzenia dolegliwości występują najczęściej rano lub po długim bezruchu, w zaawansowanym stadium ból i trzask towarzyszy każdej próbie wyprostowania palca.
Obraz kliniczny różni się w zależności od stopnia zaawansowania schorzenia. Do oceny wykorzystuje się czterostopniową skalę Froimsona.
- Stopień 1 – ból pojawia się przy ucisku podstawy palca, gdzie na ogół wyczuwalne jest zgrubienie. Zgłaszane przez pacjenta „trzaskanie w palcu” ma charakter epizodyczny i nie występuje w trakcie badania.
- Stopień 2 – możliwy jest pełny wyprost i zgięcie, ale trzaskanie pojawia się w trakcie badania.
- Stopień 3 – brak możliwości wyprostowania palca bez pomocy drugiej ręki, przeskakiwanie słyszalne w trakcie badania.
- Stopień 4 – stały przykurcz, lub brak możliwości zgięcia palca („palec zatrzaśnięty”).
Leczenie palca zatrzaskującego
W przypadku zdiagnozowania palca zatrzaskującego próby leczenia zachowawczego podejmuje się jedynie u osób we wczesnym stadium schorzenia, jednak rzadko przynoszą zadowalające, długotrwałe rezultaty. Zastosowanie zabiegów fizykoterapeutycznych wraz z lekami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi, może doprowadzić do opóźnienia lub zahamowania postępu choroby, efekt może być jednak tymczasowy. Czasami stosuje się również uruchomienie palca w pozycji wyprostowanej na okres kilku tygodni ( –6).
W leczeniu palca zatrzaskującego stosunkowo dobre efekty przynosi podawanie sterydu bezpośrednio do pochewki ścięgna (pod kontrolą USG). Jest to często stosowana metoda, wymaga jednak dużej precyzji i wykwalifikowanego personelu. Nieprawidłowa iniekcja może bowiem doprowadzić do wystąpienia martwicy ścięgna lub tkanki tłuszczowej w okolicy nakłucia.
Jeśli metody zachowawcze nie przynoszą poprawy, konieczna jest interwencja chirurgiczna.
Operacja palca zatrzaskującego
W przypadku konieczności przeprowadzenia operacji palca zatrzaskującego do wyboru są dwie metody, przy czym pierwszej z nich dokonuje się w niewielu ośrodkach w Polsce. Polega ona na przezskórnym nacięciu troczka pochewki za pomocą specjalnego noża. Zabieg odbywa się w znieczuleniu miejscowym, pod kontrolą USG. Przynosi doskonałe rezultaty, przy minimalnym ryzyku powikłań i nawrotów.
Klasyczną operację (metodę otwartą) przeprowadza się w niedokrwieniu uzyskanym dzięki użyciu opaski uciskowej. Celem, podobnie jak w metodzie przezskórnej, jest nacięcie troczka pochewki ścięgien zginaczy. W tej metodzie wykonuje się je jednak przez nacięcie w skórze umożliwiające uwidocznienie ścięgna. Cięcie ogranicza się najczęściej do bruzdy zgięciowej. Po wykonaniu nacięcia troczka lub usunięciu zmienionego fragmentu, na ranę zakładane są szwy i opatrunek. Zazwyczaj nie ma potrzeby zastosowania unieruchomienia palca.
Metoda klasyczna jest droższa, bardziej czasochłonna, obarczona większym ryzykiem powikłań i wydłużonym czasem rekonwalescencji, jednak w Polsce otwarta operacja palca zatrzaskującego jest stosowana znacznie częściej. Ma to związek z ograniczoną ilością ośrodków posiadających odpowiednie wyposażenie, a przede wszystkim specjalistów wykwalifikowanych do wykonywania zabiegu pod kontrolą USG.
Powikłania po operacji palca zatrzaskującego wykonanej metodą klasyczną (otwartą) występują częściej niż w przypadku zabiegu z wykorzystaniem techniki przezskórnej (prawidłowe wykonanie zabiegu pod kontrolą aparatu USG praktycznie eliminuje ryzyko wystąpienia powikłań). Po klasycznej operacji może wystąpić ból i obrzęk w miejscu rany pooperacyjnej lub całej ręki w przypadku zastoju krążenia żylnego i limfatycznego. Może również dojść do powstania bolesnej blizny, ograniczeń czucia i ruchomości palca.
Po operacji palca zatrzaskującego należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarza oraz fizjoterapeuty. Warunkiem odzyskania sprawności palca i ustąpienia dolegliwości bólowych są odpowiednie masaże i ćwiczenia zoperowanego palca.