Haluks (paluch koślawy) jest najczęściej spotykanym zniekształceniem w obrębie stóp. Duży palec u stopy zaczyna wykrzywiać się w kierunku pozostałych palców, a na przyśrodkowej stronie przodostopia wykształca się bolesne uwypuklenie. Wystająca kostka często wchodzi w konflikt z obuwiem, powodując ból i utrudniając chodzenie.
Skąd się biorą haluksy?
Do możliwych przyczyn powstawania haluksów zalicza się:
- predyspozycje genetyczne (występowanie paluchów koślawych w rodzinie),
- wrodzone zmiany w kształcie powierzchni stawowych stawów palucha i stopy,
- towarzyszące wady stóp (płaskostopie podłużne, koślawość pięt),
- noszenie butów z wąskimi czubkami ściskającymi palce,
- noszenie butów na wysokim obcasie przenoszących obciążenie na przód stopy,
- zniszczenia i deformacje stawów stopy w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS).
Paluchy koślawe występują częściej u kobiet niż u mężczyzn – jest to związane z odmienną gospodarką hormonalną wpływająca na stan więzadeł u kobiet, delikatniejszą budową kobiecej stopy, okresami ciąży oraz noszeniem butów na wysokim obcasie.
Jak trwale skorygować haluksy?
Zabieg operacyjny jest jedyną skuteczną metodą trwałej korekcji haluksów. Wynika to z faktu, że paluch koślawy jest deformacją polegającą na zmianie ustawienia pierwszej kości śródstopia. Pierwsza kość śródstopia oddala się od drugiej (stopa ulega poszerzeniu). Ponadto pierwsza kość śródstopia często ulega uniesieniu w górę. Skutkiem tego jest przeniesienie nacisków na sąsiednie kości śródstopia (drugą i trzecią). Na środku podeszwy z przodu stopy można wtedy zaobserwować bolesne zgrubienia. Aby trwale zniwelować haluksy, trzeba zmienić ustawienie kości – może to zrobić jedynie chirurg podczas operacji.
Czy można spowolnić rozwój haluksów?
Aby uniknąć lub zapobiec narastaniu deformacji, należy dbać o dobrą kondycję stóp poprzez:
- wzmacnianie głębokich mięśni stóp, zwłaszcza wykonywanie ćwiczeń aktywujących mięsień odwodziciel palucha,
- noszenie wygodnego obuwia z szerokimi czubkami,
- w razie koślawości pięt lub płaskostopia – noszenie wkładek ortopedycznych korygujących wadę i poprawiających biomechanikę stopy,
- stosowanie ortez na haluksy czasowo prostujących duży paluch (w ciągu dnia lub w nocy),
- utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
- dbanie o prawidłowy proces leczenia schorzeń współistniejących (np. RZS).
Paluchy koślawe u dzieci – co robić?
Koślawość paluchów u dzieci jest najczęściej związana z wiotkością więzadeł i/lub nieprawidłowym wzorcem chodu powodującym nadmierne obciążanie przyśrodkowej części stopy. Aby znaleźć konkretną przyczynę, wskazane jest przeprowadzenie badania stóp oraz globalnej oceny postawy ciała dziecka. Czasami konieczna jest konsultacja z ortopedą. Dzięki odpowiednio wcześnie wdrożonej terapii możemy zmniejszyć stopień przeciążeń oddziałujących na pierwszą kość śródstopia i paluch, spowalniając progres deformacji.