Haluksy to widoczne zmiany zwyrodnieniowe mogące wystąpić w obrębie stopy. Dolegliwość ta przejawia się jej zniekształceniem, a dokładnie to wadliwym ułożeniem palucha, co jest efektem zmian ustawienia kości śródstopia. Paluch odchyla się w stronę zewnętrznej krawędzi stopy, a kość śródstopia w kierunku wewnętrznej krawędzi stopy. Haluksy są mało estetyczne, ale co ważniejsze - także bolesne, przez co utrudniają lub nawet uniemożliwiają chodzenie.
Co to są haluksy?
Haluksy to choroba zwyrodnieniowa występująca w obrębie stopy.
Ich nazwa pochodzi z łacińskiego słowa „Hallux valgus". Przez lekarzy schorzenie to określa się również mianem palucha koślawego. Określenie to wskazuje na istotę schorzenia, ponieważ pod wpływem różnych czynników, zmianom ulega naturalna biomechanika stopy – dochodzi do deformacji stawu śródstopno-paliczkowego palucha. Przez to duży palec u stopy zmienia stopniowo swoje położenie - odchylając się w stronę reszty palców. Nieprawidłowe obciążenie stopy i brak podparcia w paluchu prowadzi też do poszerzenia przodostopia i tzw. płaskostopia poprzecznego. Paluch koślawy - przyczyny powstawania
Do głównych przyczyn pojawienia się haluksów zalicza się czynniki genetyczne, jednak czynniki zewnętrzne, takie jak noszenie źle dopasowanego obuwia, np. zwężanego, które powoduje nienaturalne ułożenie i ściśnięcie palców, również mają wpływ na pojawienie się deformacji. U kobiet haluksy to często efekt chodzenia w butach na wysokim obcasie. Dzieje się tak dlatego, że tego rodzaju buty powodują przeniesienie obciążenia na przednią część stopy. Kobiety bardziej narażone są na pojawienie się haluksów także dlatego, że ich stopy mają mniejszą wytrzymałość więzadeł i torebek stawowych oraz mniejszą siłę mięśni niż stopy mężczyzn. Warto jednak zaznaczyć, że wysokie obcasy nie zaszkodzą wszystkim kobietom – a jedynie tym, które mają predyspozycje genetyczne do powstawania palucha koślawego. Haluksy mogą stać się również przypadłością osób otyłych czy osób wykonujących pracę na stojąco. To schorzenie może pojawić się także u osób cierpiących na patologię mięśnia piszczelowego tylnego, reumatoidalne zapalenie stawów, dnę moczanową czy też łuszczycowe zapalenie stawów. Dodatkowo skłonność do występowania haluksów mają osoby o tzw. stopie egipskiej, u których paluch jest najdłuższy, a pozostałe palce maleją proporcjonalnie. U osób posiadających tego rodzaju stopę to właśnie paluch i śródstopie są najbardziej obciążone podczas chodzenia, co może prowadzić do zaburzenia prawidłowej biomechaniki chodu. Paluch koślawy może wystąpić także w efekcie różnych urazów lub uprawiania sportów, które nadmiernie obciążają stopę.
Czy haluksy są dziedziczne?
O pojawieniu się u danej osoby haluksów decydują głównie uwarunkowania genetyczne. Najnowsze badania wskazują, że to genetyka ma znaczny wpływ na skłonności do powstawania haluksów. Uwarunkowania te objawiają się predyspozycjami w budowie stopy, takimi jak: - nieprawidłowe ustawienie kości śródstopia, - paluch dłuższy od drugiego palca, - nietypowy kształt stawu śródstopno-palcowego. Haluksy - pierwsze objawy ------------------------- Tworzenie się haluksów to tak naprawdę długi proces, a pierwsze zmiany zwyrodnieniowe są często bagatelizowane, ponieważ nie sprawiają bólu. Dopiero z czasem może pojawić się ból będący efektem rozwijającego się stanu zapalnego. Trzeba więc pamiętać, że im szybciej zacznie się przeciwdziałać takim zmianom, tym większa szansa na skorygowanie nieprawidłowości. Dlatego też uwagę należy zwracać na takie pierwsze objawy haluksa jak:
- zaczerwienienie;
- pojawiający się obrzęk;
- stopniowe zmiany w okolicy dużego palca: początkowo niewielkie wybrzuszenie;
- pojawianie się na stopach bolesnych odcisków, zrogowaceń, modzeli.
To sygnały świadczące o tym, że biomechanika chodu jest nieprawidłowa.
Haluks objawy
Z czasem schorzenie będzie postępować i pojawią się kolejne objawy. - bóle w okolicach kości śródstopia (wskazujące na postępującą deformację);
- podwinięcie palucha pod palce; - widoczna deformacja w okolicy dużego palca, pogłębienie się wybrzuszenia;
- stan zapalny w okolicach kości i głowy śródstopia;
- zapalenie wysiękowe kaletki na wysokości stawu śródstopno-palcowego;
- podwichnięcie stawy śródstopno-palcowego;
- kłopoty z chodzeniem;
Niepokojące zmiany należy skonsultować z podologiem, jednak najlepiej udać się na konsultację już na etapie zauważenia pierwszych objawów. Tylko wtedy można skutecznie zahamować pogłębianie się zwyrodnienia.
Skorzystaj z pomocy specjalistów, zarezerwuj wizytę Zarejestruj się
Haluksy u mężczyzn
Paluch koślawy to przypadłość występująca znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn, ponieważ u pań występuje słabszy aparat więzadłowy stopy. Ocenia się, że panowie z haluksami stanowią 1/10 wszystkich osób cierpiących na tą przypadłość, jednak haluksy mogą występować także u mężczyzn. Zazwyczaj zwyrodnienie pojawia się u nich po przebytych urazach albo jest efektem przypadłości genetycznej. Zdarza się, że pojawiają się równolegle z innym zwyrodnieniami, mogą pojawić się także na skutek chorób reumatycznych, otyłości, źle dobranego obuwia lub na skutek przebytego wcześniej urazu – mogą być nawet efektem obrażeń sprzed lat. Z tego względu mężczyźni również powinni zwrócić uwagę, czy nie występują u nich objawy palucha koślawego. A jeśli tak, nie zwlekać, tylko zgłosić się niezwłocznie na konsultację do podologa, ortopedy lub fizjoterapeuty.
Paluch koślawy u dziecka
Tego typu problem pojawić może się także u dziecka, zazwyczaj pomiędzy jego 12 a 15 rokiem życia. Przyczyną jest tutaj nadmierna ruchliwość stopy, przede wszystkim okolic palucha. Aspekt genetyczny, a także płaskostopie poprzeczne mogą również skutkować pojawieniem się haluksów u dzieci. Co ważne, na objawy haluksów trzeba zważać zawsze, bo sporadycznie występują one nawet u kilkumiesięcznych dzieci. W takich przypadkach zawsze trzeba skontaktować się z lekarzem, który zaproponuje właściwe leczenie. Jednak z operacyjnym leczeniem haluksów u dzieci należy poczekać do momentu aż dziecko przestanie rosnąć. Dlatego najlepiej już przy pierwszych objawach pojawienia się palucha koślawego u dziecka użyć metod nieinwazyjnych, które zapobiegną pogłębianiu się schorzenia. Warto zadbać o odpowiednie obuwie dla dziecka, regularnie je wymieniać i nie dopuszczać, by dziecko chodziło w za ciasnych butach. Pomocna może być również gimnastyka korekcyjna, która wzmocni mięśnie stóp. Można stosować również dostępne na rynku aparaty korygujące – np. szyny nocne, aparaty dwuzawiasowe, kliny międzypalcowe.
Haluksy - metody leczenia
Usuwanie haluksów zależy od postępu zwyrodnienia i deformacji stopy. W początkowej fazie choroby polecane są separatory (kliny międzypalcowe), które przywracają prawidłowe ustawienie stopy. Do łagodzenia stanów zapalnych i zmniejszania bólu służą odpowiednie maści, plastry czasem też niesteroidowe leki przeciwzapalne. Kolejnym sposobem łagodzenia haluksów są wkładki do butów (indywidualne, ortopedyczne), które wpływają na prawidłowy rozkład nacisku na stopie i dzięki temu spowalniają rozwój deformacji. Korygacja ustawienia palucha może odbywać się także przy pomocy ortezy korekcyjnej. Kiedy jednak zwyrodnienie i deformacja są na tyle duże, że utrudniają codzienne funkcjonowanie, jedynym wyjściem staje się leczenie operacyjne. Po nim powinna nastąpić specjalistyczna rehabilitacja, którą można wspomóc różnymi zabiegami fizykoterapeutycznymi (laser czy krioterapia).
Kiedy operować haluksy?
Chirurgiczne leczenie haluksów wykonuje się w przypadku zaawansowanych zmian. W takich przypadkach operacja jest jedyną możliwą metodą pozbycia się schorzenia. Zabieg chirurgiczny jest konieczny, kiedy dolegliwości bólowe są bardzo duże i uniemożliwiają chodzenie. Nieinwazyjne metody leczenia haluksów, takie jak wkładki, mogą pomóc jedynie w początkowej fazie schorzenia.
Jak spowolnić rozwój haluksa?
Bardzo ważne będzie noszenie odpowiedniego obuwia. Takiego, które jest szerokie w palcach i nie uciska stopy. Istotną sprawą stanie się również wykonywanie ćwiczeń palców u stóp. Uwagę trzeba zwrócić także na ogólną aktywność fizyczną, która zapobiega otyłości. Warto stosować nieinwazyjne metody leczenia haluksów takie jak: - kremy, maści i żele na haluksy - wkładki ortopedyczne - kliny międzypalcowe - separatory - plastry na haluksy - ćwiczenia na haluksy Warto jednak pamiętać, że powyższe metody mogą przynieść chwilową ulgę, spowolnić rozwój schorzenia, zmniejszyć dolegliwości bólowe. Jednak nie leczą one przyczyny problemu. Jedyną skuteczną metodą leczenia haluksów jest operacja.
Jak zapobiec powstawaniu haluksów?
Zminimalizowanie prawdopodobieństwa pojawienia się haluksów będzie opierać się na takich działaniach jak: wybieranie obuwia z elastycznych materiałów, dobór butów dopasowanych do kształtu stopy (by ciężar ciała rozkładał się równomiernie), unikanie butów z wąskimi noskami i na obcasach. Profilaktyką mogą być także ćwiczenia rozciągające i wzmacniające stopy. U osób o skłonnościach do haluksów pomocne stać się może stosowanie ortez korekcyjnych. Warto również systematycznie korzystać z konsultacji podologicznych, aby kontrolować, czy w obrębie naszych stóp nie zaczynają rozwijać się nieprawidłowości